අපි අදහන හැම ආගමකම දානය ගැන කියල තියනවා. බුදු දහමේ දානය හෙවත් දන් දීම නිතරම අගය කරනවා. කතෝලික ආගමේ කියන්නේ එක අතකින් දෙන දෙයක් අනෙක් අතට නොදැනෙන්න දෙන්න කියල. මුස්ලිම් ආගමෙත් නැති බැරි අයට දීම ගැන සදහන් වෙනවා. මේ අතර වාරයේදි තමයි මුදල් අමාත්‍යතුමා මේ දින වල ඉහළ යන ජීවන වියදම සැළකිල්ලට අරගෙන රජයේ සේවකයන්ට රු. 5000ක දීමනවක්, සමෘධිලාභීන්ට රු. 1000 ක දීමනාවක්, ගොවියන්ට වී කිලෝවකට රු 25ක අමතර මිලක්, වතුකරයේ ජනතාවට මසකට රු.80 බැගින් පාන් පිටි කිලෝ 15ක් වැනි රුපියල් බිලියන 229ක් බර තිබෙන දානයකට සමාන දීමනා ගොන්නක් ඉදිරිපත් කලේ.
උද්ධමනය 12%ක් වීමත්, ආහර වර්ග වල මිල (ආහාර උද්ධමනය) 22%ක් ඉහළ යාමත් නිසා ජනතාව බඩු මිල සම්භන්ධව යම් මැසිවිල්ලක් නැගූ බව අසත්‍යක් නොවේ. එම නිසා පවතින දේශපාලන සන්දර්භය තුල මෙවැනි තීරණ දේශපාලකයන් ගනු ලබනවා. අපි අද බලන්නේ මෙවැනි දීමනා ලබා දීමේදී ලබා දිය යුතු හොදම ක්‍රමවේදය සහ මෙමගින් ආර්ථිකයට සිදිවිය හැකි බලපෑම කුමක්ද යන්නයි.
මුලින්ම කියන්න අවශ්‍යයි සල්ලි නිකං ලබා දීම එතරම් හොද දෙයක් නොවේ. අපි සාමාන්‍යෙන් දරුවන්ට පවා උගන්වන්නේ මහන්සි වෙලා යමක් උපයා ගන්නා ලෙස මිසක් නිකං ලබා ගන්නා ලෙස නොවෙයි. මොකද නිකං ලබා ගැනීමේ මානසිකත්වයෙන් ඕනම කෙනෙක්ට ඉදිරියට යන්න අමාරුයි. නමුත් එය සත්‍යක් වුණත් මහ පොළවේ යතාර්තයට මුහණ දෙන්න වෙනවා. අමාරුකම් තියන දුප්පත් මිනිස්සු සෑහෙන අපි වගේ දකුණු ආසියාතික කලාපය තුල ඉන්නවා. අපි අත පය හතර තියනවානම් කුලී වැඩක් කරල හරි යමක් හොයා ගන්න බැරිද වගේ ඇහුවට ඔවුන්ට මහන්සි වෙලා ඉදිරියට එන්න පුලුවන් ක්‍රමයකටයි සහනාදාර දෙන්න අවශ්‍ය.
එම නිසා මේ සහන මල්ලෙන් රජයේ සේවකයන්ට රු.5000 ක පඩි වැඩි වීමක් දීම තරමක් තේරුම් ගැනීමට අපහසුයි. ඒ සදහා බොහෝ විට හේතුව විය හැක්කේ රජයේ සේවකයන්ට පඩි ගෙවන්නේත් ඉතාම අඩුවෙන්. ඉතින් බඩු මිල ඉහළ යාම ඔවුන්ටත් ඉතා තදින් දැනෙනවා. නමුත් ඒ සදහා පිළියම ඔවුන්ගේ පඩි නිකරුණ් වැඩි කිරීමට වඩා රජයේ අනවශ්‍ය සේවකයන් ඉවත් කර එම ඉතිරිවන මුදල හරහා රාජ්‍ය සේවයේ කාර්යක්ෂමව පැවතිය යුතු අංශ සදහා පඩි වැඩි කිරීමයි. අපේ රාජ්‍ය අංශයේ වැඩිපුරම සිටින්නේ කම්කරු මහත්වරුන්, රියදුරු මහත්වරුන් සහ ලිපිකාර සහ කාර්යාල සහයක මහත්වරුනුයි. ඔවුන් වැඩක් නැතිවුණත් නිකරුණේ කාලය ගත කරමින් විශාල අතිකාල දීමනාවක් ලබා ගන්නවා. මට හමුවුනු සංස්තා සහ රජයේ ආයතන වල සභාපතිවරුන් නිතරම කියන දෙයක් තමයි “මම අතිකාල (Overtime) අත්සන් කරම මට වඩා වැඩි පඩියක් මගේ රියදුරාට/ කාර්යාල සහයකට අත්සන් කරනවා" කියන කාරණය. ඔය හේතුව නිසා සමහර අතිකාල ලබා ගත හැකි රැකියාවල සිටින රාජ්‍ය සේවකය විධයක ශ්‍රේණියට සමහර අවස්තාවලදී ලබා දෙන උසස්වීම් පවා ලබා ගැනීමට මැලිවන බව රහසක් නෙවෙයි. මෙය කුඩා රාජ්‍ය ආයතන වල පමණක් නොවෙයි ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව වැනි ස්තානවලත් එලෙසමයි. ඉතින් කාර්යක්ෂමතාවයක් නොමැතිව ඉහළ යන බඩු මිල වෙනුවෙන් රු. 5000ක දීමනාවක් ලබදීමෙන් සිදුවන්නේ බඩු මිල තවත් ඉහළ යාමට ඇති හැකියාව ඉහළ යාමයි.
එය වැලැකිවීමට නම් අප බදු මුදල් වැඩි කිරීම හෝ දැනට වෙන්කර ඇති ප්‍රාග්ධන වියදම් (පාසල් ගොඩ නැගීමට, රෝහල් ගොඩ නැගීමට) කපා හැරීමට සිදු වෙනවා.
නමුත් මහ පොලවේ යතාර්තය තමයි රජයේ සේවකයන් හැරුණු විට ඇත්තටම රැකියාවක් කර ගැනීමට තරම් දක්ෂතාවයක් නැති පිරිස් සමාජයේ සිටිනවා. අපි ඔවුන්ට යම් සහනයක් ලබා දිය යුතුයි. විශේෂයෙන්ම ආර්ථිකයක ව්‍යූහාත්මක වෙනස්කම් කිරීමේදී එහි බලපෑම වැඩිපුරම දැනෙන්නේ දුප්පත් මිනිසුන්ටයි. ඛණිජ තෙල් මිල ඉහළ යාම, ආහර වල මිල ඉහළ යාම, මූලික අවදියේදී වලදී ආර්ථිකය සංකෝචනය වන නිසා රැකියා අහිමි වීම වැනි බොහෝ දේ මුලින්ම බලපාන්නේ දුප්පත් මිනිස්සුන්ටයි. එහෙමනම් අපි ඔවුන්ට සහනයක් ලබා දෙන්නේ කොහොමද?
ඒ සදහා ආර්ථික විද්‍යාවේ තිබෙන ක්‍රමවේදය තමයි එම පිරිස් සදහා සෘජුවම ඔවුන්ගේ බැංකු ගිණුමට තෝරාගත් ස්තර අනුව කෙලින්ම මුදල් ලබා දීම. අපි තව ටිකක් මේක පැහැදිලි කර ගමු.
දුප්පත් වීමේත් විවිධ ස්තර තිබෙනවා. ඛණිජ තෙල් මිල ඉහළ යාම අඩු ආදායම් ලාභී තෙල් වලින් බෝට්ටු භාවිතා කරන ධීවර මහතෙකුට බලපාන ප්‍රමාණය වැඩියි සාමාන්‍යයෙන් වාහනයක් භාවිතා නොකරන අඩු ආදායම් ලාභී කම්කරුවෙකුට වඩා. අපි දැන් අනුගමනය කරන ක්‍රමය තමයි රජය සහනාධාරයක් ලබා දීමෙන් හැම තෙල් ලීටරයක්ම අඩු මිලකට ලබාදීම. නමුත් අපි දන්නා පරිදි වැඩිපුරම තෙල් භාවිතා කරන්නේ එම තෙල් මිල දරා ගත හැකි පිරිසයි. තෙල් ලීටරයකින් කිලෝමීටර් 4-ක් 5ක් පමණක් ඉන්ධන කාර්යක්ෂමතාවක් ඇති අධි සුපෝකභෝගී වාහන වල ගමන් ගන්නා පිරිසට තමයි හැමෝගෙම තෙල් මිල අඩු කිරීමෙන් වැඩිම වාසිය වෙන්නේ. කොළඹ ප්‍රධාන පෙලේ පාසල් අසල බොහෝ පිරිස් වාහනයේ එන්ජිම ක්‍රියාත්මක කරවා වායුසමනය තුල කාලය ගත කිරීම දැක ගත හැකියි. සැමගේම ඉන්ධන මිල අඩු කිරීමෙන් සිදුවන්නේ එවැනි දේ සදහා ඉන්ධන භාවිතා කරන අයටත් දිරි දීමනාවක් ලබා දීමයි. ඊලගට කල හැකි වන්නේ දුප්පත් අය තෝරා ගෙන ඔවුන්ට පමණක් ඉන්ධන අඩු මිලට ලබා දීමයි. නමුත් එය ක්‍රියාත්මක කිරීම පහසු නෑ. ඒ වගේම ඉන්ධන අනවශ්‍ය අය වැඩිපුර මිලදී ගෙන එය කලු කඩ වෙළදාමක් බවට පත් වීමෙන් නැවත රජය ලබාදෙන සහනාධරය නාස්ති වීමට ඉඩ තිබෙනවා.
එහෙමනම් මේ සදහා තිබෙන හොදම ක්‍රමය කුමක්ද? අන්න ඒ ක්‍රමයට තමයි අපි කියන්නේ සෘජුව ඩිජිටල් ක්‍රමයට මුදල් ලබා දීම කියල. මෙතනදි අපි කරන්නේ හැමෝටම සහනාධාරයක් ලබා දෙනවා වෙනුවට දුප්පත් පිරිසට පමණක් වෙළදපොළේ මිල උච්චාවචනය වීම අනුව සෘජුවම මුදල් ලබා දීම. එහිදී තෙල් අවශ්‍ය නැති අයට එම මුදල් තෙල් වෙනුවව ඔවුන්ට කැමති අවශ්‍යතාවයක් වෙනුවෙන් භාවිතා කරන්න පුලුවන්. ඒ වගේම එය ඩිජිටල් ක්‍රමයකට කෙලින්ම ඔවුන්ගේ බැංකු ගිණුමට ලබාදීම තමයි සුදුසුම. එතකොට මුදල් වංචා කිරීමට තිබෙන අවස්තාව අඩුයි. ඒ වගේම දේශපාළ බලය නිසා මුහුණ බලා මුදල් ලබා දීම, මුදල් ලබා දීමට රැස්වීම් පැවැත්වීම වැනි දේවල් කරන්න අපහසුයි. ඒ වගේම විශාල මුදලක් ඉතුරු කර ගත හැකියි. දැනට සමෘධිය සදහා වෙන් කරන මුදලෙන් 25%ක්ම වැය වන්නේ පරිපාලන වියදම් සදහායි.
ඒ වගේම සහනාදාරය ලබා දීමෙදී ඉන්ධන භාවිතය අනුව සහනාධරය විවිධ අගයන් වලින් ලබා දිය හැකියි. වැඩිම අවශ්‍යතාවයක් තිබෙන පිරිසට වැඩි මුදලකුත්, අඩු අවශ්‍යතාවයක් තිබෙන අයට අඩු මුදලකුත් සහනාධාර ලෙස ලබා දිය හැකියි. ඒ වගේම ලෝක වෙළදපොලේ කලින් කලට ඉන්ධන මිල වෙනස් වෙනවා. එවිට අපිට එම මිල උච්චාවචනයට අනුව ලබා දෙන සහනාධාරය ඉහළ පහළ යැවිය හැකියි. එමගින් රජයට විශාල මුදලක් ඉතුරු කර ගත හැකියි වගේම නිකම් මිලට ගන්නවාට වඩා සහනාදාර ලබා ගන්න අයටත් අදාල භාන්ඩ ගෞරවාන්විතව මිලදී ගැනීමට හැකියාව තිබෙනවා. එමගින් අඩු ආදායම් තිබෙන පිරිස් තව තවත් සහනාධාර මත යැපීමට පොළඹවනවාට වඩා ඔවුන්ට උත්සහයෙන් වැඩ කිරීමට යම් දිරි ගැන්වීමක් ලැබෙනවා.
සහනාධාර ලබා දීමේදීත් වෙළදපොළේ මිල වැඩි වන භාණ්ඩ සදහා සහ ඒවා භාවිතා කරන පිරිසට පමණක් සහනාධාර ලබා දිය හැකියි. දැනට අපගේ විදුලි බිලට, ජල බිලට, ඉන්ධන ආදී සෑම දෙයකටම රජයෙන් විශාල සහනාධාරයක් ලබා දෙනවා. නමුත් එය තවදුරත් කිරීමට උත්සහ කිරීමෙන් ඇතිවන අනිටු විපාක වලින් සිදුවන්නේ රජයේ ප්‍රසාදය නැතිවීමත්, ජනතාව තවත් අපහසු තත්වයට පත්වීමයි.
ඉන්දියව වනි අප තරම් නොදියුණු රටවල් සහ අප්‍රිකාවේ රටවල් මෙම සෘජු තෝරාගත් පිරිසට පමණක් සහනාදාර ලබා දීමේ ක්‍රම වෙත යොමු වී තිබෙනවා. (Direct Cash Transfer) ඔවුන් සහනාධාර ලබා දෙන්නේ වෙළඳපොළේ මිල ඉහළ පහළ යන ආකරය අනුවයි. ඉන්දියාවේ ආදාර් නම් ඩිජිටල් කාඩ්පත හරහා මම ක්‍රමය ක්‍රියාත්මකයි. එහි තේරුම එම ක්‍රම වල ප්‍රශ්න කිසිවක් නොමැති බව නොවේ. නමුත් අප දැන් අනුගනය කරන පාන්පිටි ග්‍රෑම් 500 ලබාදීම, රජයේ සේවකයන් හැමෝටම රු.5000ක් ලබාදීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග මගින් සිදුවන නාස්තිය අති විශාලයි.
වසර ගණනාවක් මුලුල්ලේ Universal Basic Income නැතහොත් සෑම පුරවැසියෙකුටම යම් නිශ්චිත මුදලක් ලබා දී රජය මගින් ලබා දී විවිධ සහනාදාර කපා හැරීම පිළිබදව සාකච්චාවක් ලෝකයේ පවතිනවා. කෙසේ වෙතත් ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමේදී නිසි පරිදි අරමුණු කරගත් ආර්ථික අපහසු කම් ඇති අය තෝරා ගැනීමෙන් යම් උදව්වක් දීම අත්‍යාවශයි. නමුත් අපට එය කල හැකි ධාරිතාවේ සහනයක් විය යුතුයි. එලෙසම එය ක්‍රමවත්ව විය යුතුයි. අපට කල නොහැකි මට්ටමේ සහනාධාර මහ බැංකුවෙන් ණයට ගන්නා මුදල් වලින් ලබා දීමට උත්සහ කිරීමෙන් අපගේ මුදල් වල වටිනාකම තවත් අඩුවී ජනතාව තවත් අපහසුතාවයට පත්වීමට ඉඩ තිබෙනවා. එම නිසා අප සහනාදාර ලබදීමේදි සහනාදාරය මෙන්ම එයින් ඇතිවන අනෙක් ප්‍රතිපල සහ ක්‍රමවේදය ගැනත් සැළකිලිමත් විය යුතුයි.