මූලාශය- https://www.visualcapitalist.com/cp/competitive-countries-rankings/ By Julie R. Peasley
තරඟකාරීත්වය මනින්නේ කොහොමද?
කලමණාකරණ සංවර්ධනය පිලිබඳ ජාත්‍යන්තර ආයතනයේ ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් කර්මාන්ත මට්ටමින් රටවල්වලට ධනය උත්පාදනය කිරීමත් පවත්වාගෙන යාමටත් ඇති හැකියාව සොයා බලනවා. කොහොම වුණත් කර්මාන්ත ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ ජාතික තලයක හින්දාම ඒවාට දේශීයව සහ විදේශීයව තරඟ කිරීමට තියෙන හැකියාව වර්ධනය වෙන්නත් දුර්වල වෙන්නත් පුළුවන්. ආර්ථික ක්‍රියාකාරීත්වය, රජයේ කාර්යක්ෂමතාව, ව්‍යාපාර කාර්යක්ෂමතාව සහ යටිතල පහසුකම් කියන සාධක 4 ඔස්සේ තරගකාරීත්වය අනුව රටවල් ශ්‍රේණිගත කිරීම මඟින් ලබාදෙන වාර්ෂික තක්සේරුව ඉතාමත් ප්‍රයෝජනවත්.
2019 ඉඳලා 2023 දක්වා කාලයේදී ලෝකයේ වැඩිම තරඟකාරීත්වයක් වාර්තා කරපු රටවල් 20 අතරට සිංගප්පූරුව, හොංකොං, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, ස්විස්ටර්ලන්තය, එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යය, නෙදර්ලන්තය, අයර්ලන්තය, ඩෙන්මාර්ක්, ස්වීඩන්, කටාර්, නෝර්වේ, ලක්සම්බර්ග්, කැනඩාව, චීනය, ෆින්ලන්තය, තායිවානය, ජර්මනිය, ඕස්ට්‍රේලියාව, ඔස්ට්‍රියාව සහ අයිස්ලන්තය කියන රටවල් අයිති වෙනවා.
මේ රටවල් අතරින් 2020 වසරේදී ඩොලර් 20,000ට වඩා අඩු ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයක් වාර්තා කරපු එකම රට වුණේ චීනය විතරයි.
දේශීය ආර්ථිකය සහ ආරර්ථික ක්‍රියාකාරීත්වය කියන උප අංශවලින් පෙන්වපු දියුණුව නිසා අයර්ලන්තය 2023 වෙද්දි වඩාත් ඉහළ තලයකට ළගා වුණා.
ලෝකයේ ඉහළ ම තරඟකාරී රටවල් 20 අතරට ඇතුලත් වීමට බෙල්ජියම 2022දී සිටි මට්ටමේ ඉඳලා රටවල් 8 පහු කරගෙන ඉදිරියට ආවා.
මුල්ම වතාවට ඉහළ ම තරඟකාරී රටවල් 20 අතරට ඇතුලත් වීමට සවුදි අරාබිය 2022දී හිටපු තැන ඉඳලා ස්ථාන 7 සහ චෙක් ජනරජය ස්ථාන 8 පහුකරගෙන ඉදිරියට ආවා.
ලෝකයේ තියෙන තරඟකාරීම රටවල් ගැන දන්නවාද?
හොඳින් හදපු නැවකට නිදහසේ යාත්‍රා කරන්න යහපත් කාලගුණයක් තියෙන එක වැඳගත් වෙනවා වගේම ව්‍යාපාරවලට තමන්ගේ වැඩ කටයුතු පටන් අරන් සාර්ථ්ක ව ඉස්සරහට යන්න නම් ඒකට ගැලපෙන විදිහේ පරිසරයක් තියෙන්නත් ඕන.
වඩාත්ම තරඟකාරී රටවල් මොනවාද කියලා හඳුනා ගන්නත් ඒවායේ තරඟකාරී බව අනුව පෙළ ගස්වන්නත් පුලුවන් විදිහට සකස් කරලා තියෙන මේ ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් ව්‍යාපාරවල දියුණුවට වැඩිම දායකත්වයක් දෙන හොඳම පරිසරය තියෙන්නේ කුමන ආර්ථිකයකද කියන කාරණය සොයා බලනවා. මේ විදිහට කාලයත් එක්ක ඒ ඒ රටවල්වල පෙළ ගැස්ම / ශ්‍රේණිගත කිරීම වෙනස් වෙන්නේ කොහොමද කියලා සොයා බැලීමමෙන් එක් එක් රටවල් අනෙක් රටවලට සාපේක්ෂව දියුණු වන ආකාරය ගැන බොහෝ දේ කියන්න පුළුවන්.
ඉහත රූප සටහනෙන් පෙන්වන ආකාරයට කලමණාකරණ සංවර්ධනය පිලිබඳ ජාත්‍යන්තර ආයතනයේ ශ්‍රේණිගත කිරීම් යොදාගෙන ජුලී පීස්ලි 2019 ඉඳන් 2023 දක්වා ලෝකයේ වැඩිම තරඟකාරීත්වයක් පෙන්වපු රටවල් මොනවාද කියලා අපට ඉදිරිපත් කරනවා.
ව්‍යාපාර තරඟකාරීත්වය මනින්නේ කොහොමද?
කලමණාකරණ සංවර්ධනය පිලිබඳ ජාත්‍යන්තර ආයතනය ප්‍රධාන නිර්ණායක 4 යටතේ එන උප නිර්ණායක රැසක් යොදාගෙන මේ මිනුම් කිරීම සිදු කරනවා.
ආර්ථික කාර්‍යසාධනය: දේශීය ආර්ථිකය, ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම (වෙනත් රටවල් සමඟ කරන වෙළඳාම) , ජාත්‍යන්තර ආයෝජන (විදේශ රටවලින් සිදු කරන මුදල්/වෙනත් ආයෝජන) , සේවා නියුක්තිය, මිල ගණන්
රජයේ කාර්යක්ෂමතාව: රාජ්‍ය මූල්‍ය, බදු ප්‍රතිපත්තිය, ආයතනික රාමුව, ව්‍යාපාර නීති සම්පාදනය, සමාජ රාමුව
ව්‍යාපාර කාර්යක්ෂමතාව: ඵලදායිතාව සහ කාර්යක්ෂමතාව, ශ්‍රම වෙළඳපොළ, මුදල් යෙදවීම, කළමනාකරණ භාවිතයන්, ආකල්ප සහ වටිනාකම්
යටිතල පහසුකම්: මූලික යටිතල පහසුකම්, තාක්ෂණික යටිතල පහසුකම්, විද්‍යාත්මක යටිතල පහසුකම්, සෞඛ්‍ය සහ පරිසරය, අධ්‍යාපනය
මේ කියන ප්‍රමිතිකරණ දත්ත ගණනය කරන්න පාවිච්චි කරලා තියෙන්නේ ආයතනවලින් ලබා ගත්, විශ්වාසනීය සහ ක්‍රමානුකූල මට්ටමේ දත්ත, හවුල්කාර ආයතනවල සමීක්ෂණ සහ පරිපූරක දත්තවල එකතුවෙන්.
ව්‍යාපාර සඳහා හොඳම සහ නරකම රටවල් මොනවාද?
2022 වසරේදී මුල්ම වතාවට ලෝකයේ වඩාත් ම තරඟකාරී එහෙමත් නැත්නම් ව්‍යාපාර හිතකාමී රට විදිහට නම් කෙරුණු ඩෙන්මාර්කය 2023 වසරේදීත් ඒ ස්ථානයේ ම රැඳී සිටියා. මේ ස්කැන්ඩිනේවියානු රට 2018 වසරේ ඉඳන් දිගටම වැඩිම කාර්ය සාධනයක් පෙන්වන රටවල් 10 අතරේ සිටියත් ඉහලම තලයට ළඟා වුණේ පසුගිය අවුරුදු 4 ඇතුලේදීයි. භූගෝලීය වශයෙන් තමන්ගේ සමීප රටවල් එක්ක සංසන්දනය කරලා බලද්දි ආර්ථිකමය වශයෙන් සාමාන්‍ය මට්ටමේ කාර්‍යසාධනයක් පෙන්වන ඩෙන්මාර්කය, ආර්ථිකක්‍රියාකාරිත්වය, ව්‍යාපාරකාර්යක්ෂමතාව, රජයේකාර්යක්ෂමතාවසහයටිතලපහසුකම්කියන අංශවලින් ඉහළ ප්‍රගතියක් පෙන්වනවා.
2019 වසරේ සිටි තැනින් ස්ථාන පහක් ඉදිරියට ආව අයර්ලන්තය මේ ලැයිස්තුවේ දෙවන ස්ථානයේ සිටිනවා. රටේ ශක්තිමත් ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්වය හින්දා පසුගිය වසර කිහිපය පුරාවට ඉහලම ව්‍යාපාර තරඟකාරීත්වයක් තියෙන රටවල් 15 අතර හිටිය අයර්ලන්තයට ඉන් ඉහලට එන්න පුළුවන්කම ලැබුණා. තුන්වන ස්ථානයට පත්වෙලා ඉන්නේ 2018 වසරේ ඉඳලා ඉහළම තරඟකාරීත්වයක් තියෙන රටවල් 5 අතර රැඳී ඉන්න 2021 වසරේදී අංක එකේ තරඟකාරී ව්‍යාපාරික පරිසරයක් සහිත රට වුණ ස්විට්සර්ලන්තයයි. ප්‍රධාන දර්ශක කීපයකින්ම ඉතා හොඳින් ලකුණු ලබා ගන්නට ස්විට්සර්ලන්තයට හැකි වුණත්, ව්‍යාපාර සංවර්ධනයේ සහ මූලික මහජන පිරිනැමීම සම්බන්ධයෙන් ඇති දුර්වලතා නිසා ලකුණු යම් ප්‍රමාණයක් අහිමි වෙලා තියෙනවා.
2019 සහ 2020 වසරවල වඩාත්ම තරඟකාරී රට විදිහටත් ශ්‍රේණිගත කෙරුණු සිංගප්පූරුව 2023 වසරේදී සිව්වන ස්ථානයට පත් වුණා. ඩෙන්මාර්කය සහ ස්විට්සර්ලන්තයට සාපේක්ෂව බලද්දි, ආසියානු මූල්‍ය බර ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්වයට සහයවෙලා තිබුණත් රජයේ කාර්යක්ෂමතාව කියන කාරණයේදී අසාර්ථක වෙලා තියෙනවා.
ලැයිස්තුවේ පහළින් ම ඉන්න වෙනිසියුලාව, ආර්ජන්ටිනාව සහ මොංගෝලියාව 2023 දී ව්‍යාපාරික තරඟකාරිත්වය සම්බන්ධයෙන් සැලකිය යුතු අභියෝගවලට මුහුණ දෙමින් තමයි ඉන්නේ. මෙම රටවල් දුර්වල ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්වය, අඩු ව්‍යාපාර සහ රජයේ කාර්යක්ෂමතාව සහ ප්‍රමාණවත් නොවන යටිතලපහසුකම් කියන ව්‍යාපාර වර්ධනයට හා සංවර්ධනයට බාධා කරන සාධකවලට මුහුණ දෙනවා. සාර්ව ආර්ථිකයේ වැඳගත් සිද්ධි මත පවා මේ රටවල්වල අනාගතය රැඳිලා තියෙනවා කිව්වොත් හරි, මොකද රුසියාවට පනවපු සම්බාධකවලින් පීඩාවට පත් වුණ රටක් තමයි මොංගෝලියාව.
වඩාත්ම තරඟකාරී රටවල්වල ශ්‍රේණිගත කිරීම් වෙනස් කිරීම
මේ පෙළ ගැස්වීම ඇතුලේ සමහර රටවල් වඩාත්ම තරඟකාරී රටවල ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල දිගින් දිගටම එකම ස්ථානයේ රැදී සිටියත් සමහර රටවල්වල කැපී පෙනෙන උස්පහත්වීම් දැකගන්න ලැබෙනවා.
චීනය සහ ජර්මනිය කියන රටවල් දෙකම 2022 වන තෙක්ම කාලයක් පුරාවට ඉහළම ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල ඉන්න රටවල් 20 ඇතුලේ හිටියත්, 2023 ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලදී මේ රටවල් දෙකම ඒ සීමාවෙන් පිටතට තල්ලු වෙලා තියෙනවා.
ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය තවමත් පළමු 10 අතරේ හිටියත් පසුගිය අවුරුදු පහ ඇතුලේ අනෙකුත් ආර්ථිකයන්ට සාපේක්ෂව ස්ථාන හයකින් පහත වැටීලා තියෙනවා. රටේ ආර්ථික ශක්තිය ගැන දොස් පවරන්න බැරි තත්ත්වයක් තිබුණත් ව්‍යාපාරික භූ දර්ශනයේ සහ රජයේ කාර්යක්ෂමතා ප්‍රමිතික නිසා ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලින් පහත වැටිලා තියෙනවා.
කලමණාකරණ සංවර්ධනය පිලිබඳ ජාත්‍යන්තර ආයතනයේ ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලට අනුව ඒ ඒ රටවල්වල ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල වාර්ෂික වෙනස්වීම් විශාලතම ඉහල නැඟීමේ ඉඳලා විශාලතම පහත වැටීම දක්වා පෙළ ගස්වලා තියෙනවා. ඒ අනුව,2019 ඉඳලා චෙක් ජනරජය සහ බෙල්ජියම කියන රටවල් ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාරික පරිසරය වැඩිදියුණු කිරීම සම්බන්ධයෙන් විශාල ප්‍රගතියක් ලබා ගෙන තියෙනවා. පසුගිය අවුරුදු පහක කාලය ඇතුලේදී චෙක් ජනරජය ස්ථාන 15 සහ බෙල්ජියම ස්ථාන 14කින් ඉදිරියට ඇවිත් තියෙනවා.
මෑත වසරවලදී සිදු කළ ව්‍යාපාරික ගැති ප්‍රතිසංස්කරණ මාලාව නිසා සෞදි අරාබියත් මේ වෙනෙකොට ස්ථාවර ජයග්‍රහණ ලබා ගනිමින් ඉන්නවා. චෙක් ජනරජය සහ සෞදි අරාබිය 2023 වසරේදී මුල්වරට ලෝකයේ වඩාත්ම තරඟකාරී රටවල් ලැයිස්තුවේ හොඳම රටවල් 20 අතරට එකතු වුණා.
අනෙක් අතට, ලැට්වියාව සහ නවසීලන්තය තරඟකාරීත්වයේ වඩාත්ම පසුබෑමට ලක් වූ රටවල් අතරට එකතු වෙලා තියෙනවා. ලැටීවියාව ස්ථාන 11 සහ නවසීලන්තය ස්ථාන 10 කින් පහත වැටීලා තියෙනවා. ලැට්වියාව සහ බෝල්ටික් අසල්වැසියන් විශාල භූ දේශපාලනික පරිසරයක් සහ කලාපයේ අස්ථාවරත්වය නිසා අවපාතයක් ඇතිවීමේ අවදානමට මුහුණ දෙද්දි නවසීලන්තය බුද්ධි ගලනයක් සහ දේශගුණික විපර්යාසවලට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාවක් නොමැතිකම කියන කාරණා එක්ක අසීරු සටනක් කරනවා.
ව්‍යාපාර තරඟකාරිත්වය ගැන සොයා බැලීමක්
ව්‍යාපාර තරඟකාරිත්වය කියන්නේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයත් ඇතුළුව ආදායම, ජීවනෝපාය සහ සංතෘෂ්ටි දර්ශක අගයයන් වගේ රටේ කාර්ය සාධනය සඳහා වැඳගත් වෙන මිනුම්වලින් එකක්. අනෙකුත් මිනුම් වගේම, එක් ප්‍රමාණයකට ගැලපෙන ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ක්‍රමයක් යෙදීමේදී රටවල් අතර තියෙන සූක්ෂ්මතා සහ විෂමතා සලකා බැලීම වැදගත් වෙනවා.
උදාහරණයක් විදිහට ගත්තොත් වඩාත්ම ජනාකීර්ණ රටවල් සාපේක්ෂව දුප්පත් විදිහට තමයි ශ්‍රේණිගත කරලා තියෙන්නේ. මිලියන 20ට වැඩි ජනගහනයක් සිටින රටවල් පමණක් සලකා බලන විට එක්සත් ජනපදය 2 ස්ථානයේත්, ඒක පුද්ගල දළ දේශීය ජාතික ආදායම ඩොලර් 20,000ට වඩා අඩු රටවල් අතර ඉන්න එකම තරඟකාරී රට බවට චීනයත් පත් වෙලා තියෙනවා. මේ ශ්‍රේණිගත කිරීම් සම්බන්ධයෙන් විවිධ අය විවිධ විවේචන එල්ල කරන්න පුළුවන් වුණත්, මෙවැනි බිඳවැටීම් ගැන අවධානයෙන් බලද්දි පුළුල් සමාජ විද්‍යාත්මක ප්‍රශ්න ගැන අවබෝධයක් ලබා ගන්න පුළුවන් වගේම ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට සහයක මෙවලමක් විදිහටත් පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්.