චන්ද්‍රා ජයරත්න
පරිවර්තනය- Advocata Institute
හැම රජයක්ම පසුගිය කාලයේ උත්සහ කළේ උපයන ප්‍රමාණයට වඩා පරිභෝජනයට රටත් මිනිස්සුන්වත් පුරුදු කරපු එක. ආර්ථිකය දියුණු කිරීමට කල් පවතින ප්‍රතිපත්ති ගෙන ඒම වෙනුවට පැවතුනු හැම ආණ්ඩුවක්ම කළේ තමන්ගේ සමීපතම ගජ මිතුරන්ට වාසි සැලසෙන (Crony capitalism) ආරක්ෂණවදී ප්‍රතිපත්ති ඉදිරිපත් කිරීම සහ එම ගජ මිතුරු නිළධාරීවාදය එක්ක දේශපාලන සමීපතමයන්ට වැඩිපුර සල්ලි හම්බකරන්න පුලුවන් විදියට නීති වෙනස් කරපු (Rent seeking) එක විතරයි.
මේ ව්‍යයසනකාරී ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රතිඵලය අද අපිට ලැබිල තියනවා. අපි රටක් විදියට අද ජීවත් වෙන්නෙ අපිට ජීවත් වෙන්න පුලුවන් ධාරිතාවයෙන් ගව ගණනාවක් ඔබ්බට ගිහිල්ල. [“living beyond our means”]
අපේ ආනයන අපනයන වගේ දෙගුණයක්. එම පරතරය පියවන්නේ සංචාරක කර්මාන්තයෙන්, විදේශ ශ්‍රමිකයන් එවන පිටරන මුදල් වලින් සහ දිනපතා වැඩිවෙන මහා ණය කන්දරාවකින්.
ණය මුදල් වාරික සහ පොළී මුදල් ගෙවීම දිගටම ඉහළ යමින් පවතිනවා. රුපියල අවප්‍රමාණ වෙමින් වියදම එන්න එන්නම වැඩි වෙද්දි සාමාන්‍ය ජනතාව කබලෙන් ලිපට වැටෙමින් දුක් කන්දරාවක් විඳවනවා. ණය ගෙවන්න යන මුදල් ප්‍රමාණය වැඩි වෙන නිසාත් ආර්ථික ප්‍රතිලාභ ලැබෙන ආයෝජන අඩු කරන්න වෙලා තියන නිසා දැන් ආර්ථික වර්ධනය එන්න එන්නම අඩු වෙනවා. අපි විදේශ විනිමය/ මුදල් උපයන වේගයට සහ ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි වේගයකින් විදේශ මුදල් ණයට ගැනීම නිසා අර්බුදයේ සංකීර්ණම අවස්ථාවට දැන් අපි පැමිණ තිබෙනවා. එම සංකීර්ණ අර්බුදයේ සංකේත ආර්ථිකයේ දැනටම දැකිය හැකියි. [සටහන 1]
රටේ ආර්ථිකයේ [ සාර්ව ආර්ථිකයේ] පෙනෙන අර්බුදයට වඩා ගැඹුරු අර්බුදයක් සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ නිවාස වල ආර්ථිකයේ ජනිත වෙමින් පවතිනවා. ආර්ථික වර්ධනය අඩුවීම, රුපියල අවප්‍රමාණ වීම, රැකියා අඩු වීම, අදායම අඩු වීම නිසා සෑම නිවාස කුටුම්බයක්ම ණය අර්බුදයක හිර වී තිබෙනවා [සටහන 2]
මේ මොහොත වනවිට රටේ ආර්ථිකයේ අර්බුදයත් ගෙදර ආර්ථිකයේ අර්බුදයත් එකිනෙකට එක් වෙමින් දේශපාලන අර්බුදය සමඟ එක්ව ඉතා තීව්‍ර ආර්ථික කැළඹීමක් ඇතිකර අවසානයි
මේ අර්බුදයට විසඳුම කුමක්ද?
මුලින්ම අපි දැවෙන ආර්ථික අර්බුදයක සිටින බවත් එම අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට පහසු මාර්ගයක් නොමැති බවත් පිළිගන්න අවශ්‍යයයි. මෙම අර්බුදයෙන් ගොඩ එන්න පුලුවන් එකම ක්‍රමය මහන්සි වී වැඩ කිරීමත් අපගේ පරිභෝජනය පිලිබඳ සිතා බැලීමත් පමණයි.
දෙවනුව සියලුම පක්ෂ ජාතික මට්ටමේ එකඟතාවයක් ඇති කරගත යුතුයි. සියලුම මට්ටම් වල සමාජ නායකයන් සහ ආගමික නායකයන් මහන්සි වී වැඩ කිරීම පිලිබඳව, තම තරඟකාරීත්ය්වයෙන් තොරව ව්‍යාපාර වලට වාසි ලැබෙන නීති රීතිවලට එරෙහිව (Rent seeking) , සේවයකින් ලබා දීමෙන් තොරව/ වටිනා කමක් එකතු කිරීමෙන් තොරව මුදල් උපයන රැකියා වලට එරෙහිව සමාජය දැනුවත් කලයුතු සේම සමාජ මතයක් ගොඩ නැගිය යුතුයි.
තෙවනුව , දූෂණය, නාස්තිය සහ සුපෝගභෝගී පාරිභෝජන රටාව නැවැත්විය යුතුයි.
සිව්වෙනුව යටිතල පහසුකම් දියුණු කිරීමේ ප්‍රමුඛතාව කෙටිකාලීන අවශ්‍යතා වලින් තොරව දිගු සහ මධ්‍යකාලීන ඉලක්ක කරා යොමුවිය යුතුයි. උදා: අධිවේගී මාර්ග වෙනුවට රේල් පාරවල්, විශාළ වාරි කර්මාන්ත ව්‍යාපෘති වෙනුවට කුඩා වැව් සහ වාරි කර්මාන්ත
සටහන 1
2011 වසරේ විදේශ ණය වාරික සඳහා ගෙවීම ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියන 1. එය වසර 7ක් තුල දෙගුණයක් කරමින් 2017 වසරේදී විදෙශ ණය වාරික ගෙවීම් සඳහා ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියන 2ක් ගෙවිය යුතුයි. වසර දෙකකදි ණය වාරික දෙගුණ වෙමින් 2019 වසරේදී ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියන 4 ක් ගෙවිය යුතුයි. අවුරුදු 5 ඩොලර් බැඳුම්කර සඳහා පොළී අනුපාතිකය 2016 දී පැවති 4% පොළී අනුපාතිකය දැන් 9% දක්වා ඉහළගොස් තිබෙනවා. විදෙස් ශ්‍රමිකයන් ශ්‍රී ලංකාවට එවන මුදල් ප්‍රමානය අවම වන අතර අපනයන, ආනයන වලට සාපෙක්ෂව වර්ධනය වන්නේ ඉතාම සෙමින්. සැබවින්ම භයංකාර අර්බුදයක්.
සටහන 2
2016 දී ජන සහ සංඛ්‍යා ලේඛණ දෙපාර්තමේන්තුවේ ගෘහස්ත ආදායම් වියදම් සමීක්ෂණයට [House hold income and expenditure survey - HIES] අනුව නිවසක සාමාන්‍ය ආදායම රු. 62,227ක් වන අතර ගෘහස්ත මාසික වියදම රු. 54,999. සියලුම නිවාස වලින් 60% ක් පමණ රු. මිලියන 1.4ක ණය ප්‍රමාණයකට [ එක් නිවාස ඒකකයක් ] යටත් වී තිබෙනවා. ඒ අනුව රු. 7,238 ක ඉතුරු මුදලින් ණය මුදල පමණක් පියවීම සඳහා අවම වශයෙන් මාස 193ක [අවුරුදු 16ක් ] කාලයක් ගතවනවා. ආර්ථික වර්ධනය අවම වුවහොත් මෙම කාලය තවත් දීර්ඝ වනු ඇති.
සටහන 3
වාණිජ බැංකු ණය මුදල් ආපසු අය කරගැනීමේදී ලක්ව ඇති අභියෝගය තහවුරු වන්නේ නිසි පරිදි නොගෙවන ණය ප්‍රමාණ වලින් [Non performing loans - NPL]. ස්වාධීන Moody’s ආයතනයට අනුව 2018 මාර්තු මාසයේදී නිසි පරිදි නොගෙවන ණය වල වාටිනාකම වත්කම් වල ප්‍රතිශතයක් [Non performing loan as a percentage of assets] ලෙස 2.7% සිට 3.0% දක්වා ඉහල ගියා.